Prokura

Prokura to specjalny rodzaj pełnomocnictwa. Wyróżnia się ona przede wszystkim ograniczeniem kręgu podmiotów, które mogą jej udzielać, a także swoim zakresem.

Prokury może udzielić jedynie przedsiębiorca podlegający obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Przedsiębiorców, czyli przede wszystkim spółki handlowe – osobowe i kapitałowe. Choć to sporne, w większości przyjmuje się, że nie mogą jej udzielić osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Zakres prokury wynika z ustawy i nie może być ograniczany przez podmiot, który jej udziela (mocodawcę).

Prokura obejmuje umocowanie zasadniczo do wszystkich czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Prokurent może więc zawierać m.in. umowy sprzedaży towarów, umowy najmu i dzierżawy, umowy kredytowe czy też umowy o pracę. Prokura nie obejmuje jednak umocowania do zbycia przedsiębiorstwa, do oddania przedsiębiorstwa do czasowego korzystania (np. wydzierżawienia) oraz do zbycia i obciążenia nieruchomości – do tych czynności konieczne jest odrębne, szczególne pełnomocnictwo.

Prokura nie może być ograniczona przez mocodawcę ze skutkiem wobec osób trzecich. Oznacza to, że mocodawca nie może skutecznie zapisać, że udziela prokury, która nie dotyczy np. sprzedaży samochodów firmowych. Takie ograniczenie jest bezskuteczne, a prokurent może w sposób ważny dokonać zbycia tych samochodów. Ograniczenia prokury mogą wynika jedynie z ustawy – należy do nich np. wyłączenie z zakresu prokury umocowania do sprzedaży nieruchomości. Prokura może też być ograniczona do spraw oddziału (nazywa się ją wówczas prokurą oddziałową).

W zależności od umocowania prokurent może być uprawniony do działania samodzielnego (prokura samoistna) albo wspólnie z innym prokurentem (prokura łączna).

Prokura musi być udzielona na piśmie. Brak zachowania takiej formy skutkuje nieważnością prokury. Choć prokura podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców, nie ma on znaczenia konstytutywnego – tzn. prokura zostaje udzielona z chwilą podpisania odpowiedniego dokumentu, nie z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców.