Podatki

Podstawowe zasady opodatkowania

Na gruncie regulacji podatkowych spółka cywilna nie ma jednolitego statusu.

Cechą szczególną spółki cywilnej (właściwą ogólnie wszystkim spółkom osobowym) jest transparentność („przeźroczystość”) w zakresie podatków dochodowych. Polega ona na tym, że spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku dochodowego. Podatek ten, od dochodów osiągniętych za pośrednictwem spółki, płacą natomiast jej wspólnicy. Jest to podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) w przypadku wspólników będących osobami fizycznymi albo podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) w przypadku wspólników będących osobami prawnymi i innymi podatnikami tego podatku.

Przychody uzyskiwane przez osoby prawne za pośrednictwem spółki cywilnej zaliczane są do ogólnych przychodów tych osób prawnych i rozliczane na zasadach ogólnych obowiązujących w zakresie CIT.

Przychody uzyskiwane przez osoby fizyczne za pośrednictwem spółki cywilnej zaliczane są co do zasady do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.  W efekcie rozlicza się je tak, jak przychody z działalności indywidualnej, m.in. płacąc odpowiednie zaliczki w trakcie roku podatkowego. Przyjmuje się jednak, że jeżeli za pośrednictwem spółki cywilnej osoby fizyczne uzyskują przychody z operacji, które nie należą do zwykłego przedmiotu działalności spółki (np. sprzedaż akcji w spółce cywilnej zajmującej się świadczeniem usług marketingowych), to zalicza się je do innego odpowiedniego źródła przychodów (np. kapitałów pieniężnych).

Spółka cywilna nie jest również podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych i podatku od nieruchomości. Jest to konsekwencją faktu, że spółka cywilna nie jest podmiotem prawa, a więc nie może dokonywać czynności cywilnoprawnych ani też być właścicielem nieruchomości. W tym zakresie podatnikami również są wspólnicy spółki cywilnej.

Spółkę cywilną uznaje się natomiast za podatnika podatku od towarów i usług (VAT) oraz podatku akcyzowego.

Stawki podatkowe PIT i CIT

Jak wspomniano, podatek dochodowy płaci nie spółka cywilna lecz jej wspólnicy. Rozliczają się oni według przepisów, którym podlegają, tzn. zgodnie z regulacjami dotyczącymi CIT (osoby prawne i inni podatnicy tego podatku) albo zgodnie z regulacjami dotyczącymi PIT (osoby fizyczne).

Dochody uzyskiwane ze spółki cywilnej przez osoby prawne i inne podmioty podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym jak osoby prawne podlegają ogólnym zasadom CIT. W konsekwencji są one opodatkowane liniową stawką 19% i należy od nich płacić zaliczki w trakcie roku podatkowego.

Dochody uzyskiwane za pośrednictwem spółki cywilnej przez osoby fizyczne są natomiast co do zasady kwalifikowane jako dochody z działalności gospodarczej. W konsekwencji podlegają one – według wyboru wspólnika – opodatkowaniu według stawek skali podatkowej (18% i 32 %) lub liniową stawką 19%. Należy również płacić od nich zaliczki w trakcie roku podatkowego.

Dla pewnych rodzajów działalności osoby fizyczne, które są wspólnikami spółki cywilnej, mogą także wybrać opodatkowanie zysków pochodzących z tej spółki w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Jest to uproszczona forma rozliczeń podatku dochodowego polegająca na opodatkowaniu przychodu bez jego pomniejszania o koszty i pozwalająca na prowadzenie uproszczonej ewidencji. Możliwość ta jest jednak limitowana. Generalnie nie można z niej skorzystać w przypadku przychodów przekraczających rocznie równowartość 250 tys. euro  (chodzi o wysokość przychodów w poprzednim roku podatkowym).

Księgowość

Prowadzenie działalności w formie spółki cywilnej, w której wspólnikami są jedynie osoby fizyczne, co do zasady rodzi takie same obowiązki księgowe jak prowadzenie działalności indywidualnej.

Zasadą jest prowadzenie przez taką spółkę podatkowej księgi przychodów i rozchodów wraz z ewidencją środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Jeżeli przychody netto takiej spółki ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosą co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 mln euro, wówczas spółka musi przejść na tzw. pełną księgowość, czyli prowadzić księgi rachunkowe, sporządzać sprawozdanie finansowe i wykonywać inne obowiązki sprawozdawcze określone w ustawie o rachunkowości. W przypadku spółek cywilnych nie trzeba jednak sporządzać wraz ze sprawozdaniem finansowym sprawozdania z działalności jednostki.

Sprawozdanie finansowe spółki cywilnej musi być obowiązkowo zbadane przez biegłego rewidenta, jeżeli w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełnione zostały co najmniej dwa z następujących warunków:

1. a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
2. b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2,5 mln euro,
3. c) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln euro.

Obowiązek prowadzenia pełnej księgowości – niezależnie od wysokości przychodów netto osiągniętych w poprzednim roku obrotowym – dotyczy natomiast spółek cywilnych, w których wspólnikami są osoby prawne (np. spółki kapitałowe) lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej (handlowe spółki osobowe).

Spółka może wybrać zasady pełnej rachunkowości także dobrowolnie, niezależnie od wartości obrotów. Wymaga to wszakże uprzedniego powiadomienia urzędu skarbowego właściwego w sprawach podatku dochodowego.

W przypadku wyboru przez osoby fizyczne opodatkowania na zasadach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych należy prowadzić uproszczoną dokumentację, na którą się składa: ewidencja przychodów, wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, ewidencja wyposażenia.

ZUS

Prowadzenie działalności w formie spółki cywilnej rodzi takie same skutki w zakresie ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego jak prowadzenie działalności indywidualnej.

Spółka cywilna, sama w sobie, nie podlega oczywiście ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jest ona natomiast płatnikiem składek, jeżeli jej wspólnicy zatrudniają pracowników (zleceniobiorców).

Wspólnicy spółki cywilnej, jako że są przedsiębiorcami, opłacają natomiast składki na ubezpieczenia społeczne na takich samych zasadach jak osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.

Oznacza to, że jeżeli nie mają oni innego tytułu do ubezpieczeń (np. umowy o pracę), to podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Jeżeli wspólnicy takich spółek posiadają natomiast inne tytuły ubezpieczeń, to generalnie zachodzi wówczas tzw. zbieg tytułów ubezpieczeń, który – w zależności od okoliczności – może wyłączyć konieczność opłacania składek na ubezpieczania społeczne z powodu bycia wspólnikiem spółki cywilnej lub z tego innego tytułu. Co istotne, gdy wspólnik spółki cywilnej prowadzi równolegle indywidualną działalność gospodarczą lub jest wspólnikiem jeszcze w innych spółkach, to wówczas płaci składki tylko z jednego takiego rodzaju działalności.

Wspólnicy spółek cywilnych, tak samo jak osoby prowadzące indywidualną działalność gospodarczą, mogą zasadniczo w okresie 24 miesięcy od rozpoczęcia działalności korzystać z obniżonych stawek ZUS.

Również składki na ubezpieczenie zdrowotne wspólnicy spółki cywilnej, jako przedsiębiorcy, opłacają na takich samych zasadach jak osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. W tym zakresie nie występuje jednak instytucja zbiegu ubezpieczeń. Oznacza to, że jeżeli ktoś jest wspólnikiem w spółce cywilnej i jednocześnie pracownikiem u innego podmiotu, to musi opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne zarówno z tytułu bycia wspólnikiem spółki cywilnej, jak i z tytułu bycia pracownikiem. Co więcej, jeżeli ktoś jest wspólnikiem w trzech spółkach cywilnych, to również z każdej takiej spółki musi opłacać odrębnie składkę na ubezpieczenie zdrowotne.